Mijn vriendin is eventjes in Zuid-Afrika en toen dat ter sprake kwam in het restaurant vond haar vader het nodig om op te zoeken hoe gevaarlijk het daar nu is qua haaien. Haaien. Ik ken haaien vooral uit de lijstjes van de meest dodelijke dieren ter wereld, waar ze het slecht doen. Meestal eindigen ze ergens onderaan, met muggen als de meest gevaarlijke dieren die met hun bloeddorst menig mens doen bezwijken aan de malaria die ze meedragen, gevolgd door wat giftige dieren en nijlpaarden die verrassend agressief kunnen zijn voor dieren die er zo schattig uitzien en de huishond die hoewel zo geliefd toch gevaarlijk is vanwege zijn hondsdolheid. Maar haaien, beren, wolven en andere carnivoren staan onderaan de lijst want zij zijn banger voor mensen dan wij voor hen.

Ik nam de haai toch mee uit het restaurant als een tandenstoker om nog even op na te knabbelen. De kans om te sterven door een haai is 1 op 3,748,067: statistisch nihil. Wanneer je op Wikipedia zoekt naar shark attacks dan wordt je al in de eerste alinea duidelijk gemaakt dat ze onvoorstelbaar zeldzaam zijn en dat verreweg de meeste haaiensoorten vreedzaam rondzwemmen in de onnoemelijke grote oceanen. Statistisch gezien zijn haaien de aller- aller- allerlaatste reden tot zorg want zelfs de kans om door de bliksem te worden vernietigd is groter. En de kans dat we sterven door blikseminslag cijferen we al weg, dus dan is de kans op een haaiendood nog dieper weggecijferd.

Maar ik ben niet zo van de statistiek. Pas op, het is fantastisch om te zien dat een willekeurige reeks gekwantificeerde observaties zich vormt tot de prachtige klok van de normaalverdeling maar er zijn grenzen aan hoe veel statistiek kan vertellen over de grote buitenwereld. Deze weblog heeft als belangrijkste functie om mijn gedachtewereld helder uiteen te zetten en zo’n moment is daar één van. Want ik ga dan denken over die haaien en vroeg of laat leg ik de link naar iets totaal anders: surfers.

Surfers en haaien liggen erg dicht bij elkaar. Deze conclusie heb ik eerst zélf bedacht, daarna pas heb ik mijn vermoeden bevestigd gezien in cijfers, beelden, verhalen. Want van dat ongelofelijk verwaarloosbaar aantal mensen dat sterft door een haaienbeet is 58% surfer. De meeste. De meeste haaienaanvallen zijn gericht tegen surfers.

Logisch, als je erover nadenkt. Wie zoeken de golven op voorbij het punt waar je nog veilig op beide benen kan staan? Surfers. Ik moest denken aan de haaientand die surfers als totem rond hun nek dragen en ik moest denken aan een vriend die ooit verteld had dat hij tijdens een rondreis door Australië de fotograaf had ontmoet van de ‘beroemde’ foto van een surfer die surft op een golf waar een haai in te zien is. Als je zoekt op “surfer shark” dan kom je talloze van zulke foto’s tegen. Hoogstwaarschijnlijk is een deel daarvan gefotoshopt maar ik kan vanuit tweede hand meedelen dat minstens één daarvan onbewerkt is. Surfers en Sharks zwemmen zij aan zij en dat het soms tot een confrontatie komt is niet meer dan logisch.

In de wereld van statistiek zijn haaien een dankbaar onderwerp van spot maar in de wereld van surfers zijn haaien real. Hoe meer je surft, hoe groter je de kans maakt dat je door een haai gebeten wordt. Rond romantische kampvuren aan wereldwijde surfstranden zijn haaien het onderwerp van heerlijke gruwelverhalen die tegelijk een waarschuwing zijn van het risico van het vak.

Hoe groot is de kans dat je verpletterd wordt door de zwaartekracht? Vrij klein, in de wereld van statistiek. Maar als je van een hoog gebouw springt is die kans 1. 100 op 100. 100 procent. Hoe groot is de kans dat je door een haai wordt gebeten als je nooit de zee hebt gezien? 0. Die kans is er niet en het is belachelijk om kansberekening erbij te betrekken.

Hoe groot is de kans dat je door een beer wordt aangevallen in de grote stad? 0. Maar als je in Alaska woont kun je voor de zekerheid maar beter een vuurwapen meenemen als je boodschappen gaat doen. Statistiek zegt niets over de echte wereld.