Om jezelf in netwerkland Nederland tot de elite te mogen rekenen moet je de juiste mensen kennen. De elite is niet noodzakelijk rijk en rijke mensen worden niet noodzakelijk gezien als de elite. Geld speelt in Nederland een ondergeschikte rol. Het is een middel, geen doel. Een succesvolle zakenman moet laten zien dat hij eigenlijk heel gewoon is gebleven en verder braaf belasting betalen, dan wordt de zonde wellicht vergeven. Rotterdam, de economische motor van Nederland, is dus niet waar de elite gevonden kan worden. De grachtengordel, waar de armzalige Amsterdammers vertoeven, wel. Daar wachten honderdduizenden provincialen (die zich steevast ‘Amsterdammer’ noemen) tot de poort van het succes speciaal voor hen wordt opengedaan.

Wat is succes dan wel? Kort samengevat: een column en een Kamerzetel. Politiek en journalistiek, een schepje film of muziek, een paar goede mediaoptredens en een boek bij een gerenommeerde uitgever. Beroepsidentificatie, daar heeft de Nederlandse elite mailing aan.

Dit maakt het verschijnsel voor de middenklasse ongrijpbaar. Zo ongrijpbaar zelfs, dat de elite, door continue in de meest creatieve bewoordingen over ‘de elite’ te spreken, zichzelf tegelijkertijd van de elite distantieert en zichzelf erin masseert. Wijlen filmmaker, columnist, acteur, scenarist en programmamaker Theo van Gogh verzon de “Boven-Ons-Gestelden”; romanschrijver, activist, promovendus en politicus Thierry Baudet verzon ‘het Partijkartel’ en ‘De Baantjescarrousel’. Schrijver, columnist, programmamaker, televisiepersoonlijkheid en radiopresentator Özcan Akyol rekent in zijn boekenweekgeschenk af met de “Incentieuze Goegemeente”. De onzichtbare elite, die hem zendtijd en de meest gelezen Nederlandstalige novelle gunt, glundert bij zo veel zelfkritiek.

Het pad naar succes moet je gegund worden door anderen en daarom moet je mensen kennen. Redacteurs van talkshows, programmamakers van debatcentra, uitgevers, filmproducenten weekendkaternjournalisten en partijvoorzitters zijn voorbeelden van poortwachters. To interview and to be interviewed is het adagio in Nederland.

De elite van de elite, dat zijn de poortwachters van de grootste poorten. De overleden bruggenbouwer Erik van Bruggen kreeg vorige week Paradiso en alle kranten vol, niet omdat hij bekend was bij het volk, maar omdat hij alle juiste mensen kende en de juiste mensen, de elite, hem kenden. Onder wie Thierry Baudet, die in hetzelfde klasje zat als D66’er Marietje Schaake toen hij klaar werd gestoomd voor de baantjescarrousel.