“Antwerpen is ’t Stad, al de rest is parking” is het eerste wat je een Antwerpenaar zult horen zeggen. Eerst begreep ik de zin niet goed. Lag Brussel niet op een steenworp afstand? En waren er niet genoeg andere steden in dit land? Maar Brussel bleek al in het buitenland te liggen en Gent en Brugge zijn steden ter grootte van respectievelijk Eindhoven en Dordrecht. Bovendien ligt Antwerpen welbeschouwd pal in het midden van Vlaanderen, aangezien België, en vooral Vlaanderen, niet ten zuiden maar ten zuidwesten van Nederland ligt. Antwerpen is voor Vlaanderen wat Amsterdam, Utrecht en Rotterdam zijn voor Nederland. Het is tegelijkertijd de stad van de elite als de stad van de havenwerkers. Alleen de modderstroom fototoeristen ontbreekt, die van Brussel via Brugge naar Delft en Amsterdam wordt geleid.

Het eerste wat Nederlanders opvalt in Antwerpen zijn de Joden met hoeden en pijpenkrullen die het gebied ten zuiden van het mooiste station van Europa bevolken. Zij hebben vlak vóór en vlak na de oorlog vrij letterlijk de boot naar Amerika gemist. Ondanks de collaboratie zijn ze hier beter af gebleken dan in Nederland, en dankzij zorgvuldige gezinsplanning zijn ze niet in aantal afgenomen. Het enige contact met de buitenwereld verloopt doorgaans via de diamanthandel. Negen op de tien diamanten is in Antwerpen geweest.

Behalve diamant staat Antwerpen ook bekend om mode, theater en kunst. Deze hebben alle drie in de zuidelijke helft van het centrum hun eigen buurt. Sowieso is de verdeling van Antwerpen in buurten op zijn zachts gezegd opvallend. De verdeling valt te bespeuren op basis van handelssector, leeftijd, geaardheid, inkomen en bovenal etniciteit. Alle volkeren zijn in Antwerpen vertegenwoordigd met minimaal één straat. Het is niet zelden alles buiten ’t Stad dat als parking wordt gezien, maar alles buiten de eigen straat.

Het stad is ouder dan de meeste Nederlandse steden en daarom is zijn ontstaansgeschiedenis iets meer in nevelen gehuld dan een eenvoudig ‘eerst was het een vissersdorpje en toen kwam de handel’. Er zou ooit een reus zijn geweest die tol hief op schepen, totdat de Romeinse held Silvius Brabo diens hand afhakte en in de Schelde wierp. Daarmee heeft de Brabo zowel (h)Antwerpen als Brabant een naam gegeven. Wie wil weten hoe Antwerpen is ontstaan zal het met deze folklore moeten doen, want feitelijkere informatie is er niet. Antwerpen is er altijd al geweest.