Iemand uit 1650 die in het jaar 1750 terecht zou komen zou niet in een existentiële crisis belanden. Hetzelfde geldt voor een 1750’er die 1850 binnenstapt. Bepaalde gebruiksvoorwerpen zullen verder doorontwikkeld zijn, de mode zal anders zijn en er zal meer exotisch voedsel te krijgen zijn, maar de tijdreiziger zal zich snel aan kunnen passen. Een 1850’er echter die in het jaar 1950 terechtkomt zou gelijk krankzinnig worden. “Waar is het haardvuur?! Hoe kan het dat ik licht zie branden zonder dat ik een kaars zie?! Hoe bewegen de wagens zich voort?! Wat zijn die ijzeren vogels?! Hoe kan het dat ik kleine mensen zie in deze doos?! Waarom wordt er tegen een hoorn gesproken alsof het een persoon is?!” Waar de tijdreiziger mee wordt geconfronteerd, is dat de Industriële Revolutie zich zonder hem heeft voltrokken.

De essentie van de Industriele Revolutie wordt vaak verkeerd gevat. Gemompel over stoom, kolen en staal, machines, massaproductie en de arbeidersklasse en daarmee moeten we het maar doen. De nadruk wordt gelegd op het fabriekswezen en de sociale gevolgen daarvan. Maar er is een veel essentielere omslag in de negentiende eeuw die volgens mij nog onder de noemer ‘Industriële Revolutie’ valt en als ze dat niet doet deze doet verbleken. De grote Verandering, waar onze tijdreiziger zo mee werd geconfronteerd, is dat energie is losgetrokken van de natuur.

Voor de Industriële Revolutie bestond energie niet. De kracht van wind, vuur, grote dieren, mensen en waterstroom gaf de grens aan van het mogelijke. Licht en warmte kon niet bestaan zonder vuur. Communicatie op afstand ging maar zo snel als een paard lopen kon. Bij windstilte kon er niet worden gevaren en kon graan niet worden gemalen.

Toen kwam de ontdekking dat er bij verbranding energie kon worden omgezet. Naar stoom, naar een op- en neergaande beweging, naar een draaiende beweging, naar spanning op koper, naar licht, naar warmte en terug naar beweging. Door dit op een effectieve wijze te doen kon er harder worden gedraaid dan met wind, kon er sneller worden bewogen dan een paard en kon er meer licht en warmte worden geproduceerd dan vuur. Energie kon in golven door de lucht worden gestuurd zodat er in codes schrift, spraak, muziek en later zelfs bewegend beeld kon worden verplaatst over lange afstanden. De wereld was onherkenbaar veranderd. Alles was energie geworden.

In de Digitale Revolutie, waar we nu middenin zitten, is een soortgelijke ontwikkeling gaande. Waar in de 19e eeuw energie is ontdekt en eindeloos is toegepast is in onze tijd ‘informatie’ ontdekt en overal toegepast. Alles is informatie en wordt bewaard in een ruimte die we het internet noemen. Op het internet bestaat geen schaarste. Informatie kan eindeloos vaak worden omgezet in beeld of geluid. Ik noem beeld en geluid omdat computers op dit moment hoofdzakelijk de vorm hebben van een scherm met speakers. Als de komende jaren ons gehele huishouden bestaat uit computer(s) dan zal ook ons begrip van informatie drastisch uitbreiden. Als voorwerpen (3D-printer) en voedsel worden gereduceerd tot informatie dan leven we in een nieuwe wereld. De 1950’er die een bezoekje komt brengen aan het jaar 2050 zal zich wederom kapot schrikken. En wij ook, moesten we het proces niet stapje voor stapje meemaken.