Ik heb de Toren gezien toen ik door de Vlaamse velden fietste met mijn vader, ik was een jaar of veertien. Hij prijkte aan de horizon, tussen de strakblauwe hemel en het felgroene land. Eerst dacht ik dat het vuurtoren was, maar daarvoor waren we al te ver van de zee. Voor een watertoren of een kerktoren bleek hij toen we dichter kwamen te hoog te zijn. Toen we hem eindelijk hadden bereikt werden we niet veel wijzer. Het zou iets met de oorlog zijn. Aan de top prijkten de letters ‘AVV-VVK’.

Nu, vijftien jaar later, weet ik waar de toren en de letters voor staan. Ik ken Vlaanderen inmiddels iets beter. Ik weet een beetje hoe ik erover mag schrijven. Mijn eerste blog in deze reeks, Het Vlaamse Wrok, was impulsief maar raakte al wel de gevoelige snaar. Vandaag ga ik uitweiden.

De Toren is een herdenkingsmonument voor de oorlog. Eigenlijk heeft Vlaanderen maar één oorlog gekend. Ten eerste omdat de schade van de Eerste Wereldoorlog die van de Tweede Wereldoorlog doet verbleken en ten tweede omdat de herinnering aan Tweede Wereldoorlog diep, heel diep, is weggestopt. Om wat perspectief te brengen: het Vlaamse oorlogsverleden lijkt meer op die van Duitse staten als Beieren of Brunswijk dan op die van het opstandige Holland, met als belangrijkste verschil dat de fascisten niet op democratische wijze aan de macht kwamen, maar hulp kregen van het bevrijdingsleger van de Duitse nationaalsocialisten.

Tijdens de Grote Oorlog (de Eerste Wereldoorlog) hadden de Duitsers België bezet en opgedeeld in twee stukken: Wallonië in het zuiden en Vlaanderen in het noorden. Het is de verdeel-en-heers politiek, bekend sinds de tijd van de Romeinen. De Belgen hebben er in Rwanda-Urundi zelf ook gebruik van gemaakt door de Hutu’s te scheiden van de Tutsi’s. Het recept is simpel. De bezetter neme een bestaand geschil op basis van ras, religie of taal en geeft de ene stam meer rechten dan de andere. De onderlinge stammenstrijd overstemt de afgunst ten opzichte van de bezetter, waardoor deze buiten schot blijft.

Deze strategie, in België de Flamenpolitik genoemd, heeft gewerkt. Toen de Duitsers in 1940 opnieuw hun intrede deden in België konden ze verdergaan waar ze twee decennia eerder waren gebleven. Zowel de Vlaamse als de Waalse fascistische partijen waren ruim vertegenwoordigd in het parlement en werkten al snel samen met Duitsers, onder andere door het rekruteren van jonge mannen voor de Waffen-SS. De Vlamingen kregen hun eigen ‘legioen’ en vochten als dappere leeuwen in de buurt van het huidige Sint Petersburg. De standaard van het Vlaamsche Legioen was de zwarte Vlaamse leeuw op een gele achtergrond.

Toen België werd veroverd door de geallieerden vluchtten 15.000 collaborateurs naar Bad Pyrmont en stichtten daar, in ballingschap, het eerste burgerbestuur van Vlaanderen: de Vlaamsche Landsleiding. Jef van de Wiele, zoon van de burgemeester van Deurne en hoofdredacteur van het Vlaams-Duitse culturele tijdschrift DeVlag, werd de eerste president van Vlaanderen. Helaas voor hem en zijn regering mislukte het Ardennenoffensief en bleef een onafhankelijk Vlaanderen een papieren werkelijkheid. Jef van de Wiele werd ter dood veroordeeld maar kwam na zeventien jaar gevangenisstraf weer op vrije voeten.

Jef van de Wiele is slechts één lemma in de encyclopedie van de Vlaamse Beweging. De zwart-gele politieke familie is zeer bedreven in het bij leven of bij dood verheerlijken van zij die de zaak, een onafhankelijk Vlaanderen, naar nieuwe hoogten weten te tillen. Een honderdtal “onderdrukte Vlamingen” is afgebeeld op het schilderij ‘Het Gulden Doek van Vlaanderen‘. Dit kunstwerk is te bewonderen op de plek waar we de blog mee begonnen: de IJzertoren.

De IJzertoren is gebouwd als oorlogsmonument voor de gevallen soldaten aan de IJzer, maar groeide al snel uit tot bedevaartsoord voor de Vlaamse Beweging. Na de oorlog, in 1946, is de toren om die reden opgeblazen. De daders van deze opzichtige misdaad zijn nooit gevonden.

Maar zij zullen hem niet temmen, de fiere Vlaamse leeuw. Al dreigen zij zijn vrijheid met kluisters en geschreeuw. Zij zullen hem niet temmen, zolang een Vlaming leeft. Zolang de leeuw kan klauwen, zolang hij tanden heeft.

In 1965, op een paar meter afstand van de ruïnes van de eerste toren, verrees de tweede IJzertoren, als een feniks uit zijn as. Met zijn 84 meter hoger, sterker en aanzienlijker dan ooit tevoren kijkt de toren uit over de Vlaamse velden, waar ‘hun lijken liggen, als zaden in het zand. Hopend op de oogst, o Vlaandrenland’. De bekende leuze van de beweging prijkt in lettervorm aan de top: “Alles Voor Vlaanderen / Vlaanderen voor Kristus”. AVV-VVK.

Het was in deze periode dat de Mars door de Instituties van de Vlaamse Beweging een hoogtepunt bereikte. Het was in het revolutiejaar 1968 dat Vlaamse studenten onder de leuze ‘Leuven Vlaams’ de Franstalige faculteiten uit de stad trapten. In de jaren die volgden ontstond vlak onder de taalgrens een nieuw Leuven, Louvain-la-Neuve, waar de Franstalige studenten tot op de dag van vandaag terecht kunnen. De taalkundige bevrijding van Leuven wordt gezien als het startsein van de staatshervormingen. “België Barst”, werd de nieuwe leuze van de Vlaamsgezinden.

Het zwart-gele gevaar kwam ook gestaag terug in het parlement. In 1954 als Voksunie en in 1978 als het Vlaamse Blok. In 1991 werden de fascisten de grootste partij in Antwerpen. De verkiezingsdag staat bekend als de Zwarte Zondag en sindsdien beloven alle partijen plechtig nooit met het Vlaams Blok samen te werken, ook al is de partij telkens in de top drie. Dit wordt met een mooi Frans woord het cordon sanitaire genoemd.

In 2004 werd het Vlaams Blok juridisch ontbonden met een veroordeling op grond van de discriminatiewetgeving. Maar net als de IJzertoren verrijst ook de partij uit zijn as. Ze zullen hem niet temmen, zolang de leeuw kan klauwen en zolang hij tanden heeft. Onder een nieuwe naam, Vlaams Belang, ging de zwart-gele strijd voort. De andere partijen doorzagen de wisseltruc en ook het Vlaams Belang ontkwam niet aan het cordon sanitaire.

Met de N-VA kreeg de Flamingant een nieuw smaakje. Een economisch liberaler smaakje dit keer. Salonfähig, zo u wilt. De salonfascist was geboren. Samen met het Vlaams Belang drukte de N-VA alle andere politieke families uit de Kamers.

Wat is donkerder dan zwart? Als 6% Vlaams Belang al zwart is, welke kleur is dan 12% + 16% van de N-VA? Dit is de vraag die de behoeders van België te verwerken kregen na de verkiezingsuitslag van 2019.

Na bijna 500 dagen denken wisten ze het antwoord: Vivaldi. De vier seizoenen. Alle kleuren van de regenboog. Alexander de Croo, de blauwe burgermeesterszoon, mag zich premier van een verenigd België weten. Dat de voorouders uit zijn dynastieke familie eveneens collaboreerden speelt geen rol.