In 2016 heb ik twee blogs geschreven over complotisme. In de eerste blog betoogde ik dat de complotdenkers terecht fenomenen zien waar anderen blind voor zijn, omdat deze fenomenen indruisen tegen de manier waarop men zich de wereld voorstelt. In de tweede blog schreef ik, als antwoord hierop, dat de manier waarop complotisten denken over een almachtige elite een hunkering naar onderdrukking door een opperwezen blootlegt, waardoor het complotdenken een soort nieuwe religie wordt.

Vandaag, in 2020, wil ik daar een derde betoog aan toevoegen: de meeste complottheorieën die nu de ronde doen zijn pertinente leugens die moedwillig de wereld ingebracht zijn door een handvol trollen: om geopolitieke redenen of gewoon voor de lol.

1. Om geopolitieke redenen

Lees ook: Wie is wie in cyberspace 3/4: Inlichtingendiensten

In 2016 werd Donald Trump verkozen tot president van de VS. Het was een wending die bijna niemand, inclusief Donald zelf, had zien aankomen. Na zijn aanstelling brachten de Amerikaanse geheime diensten een rapport uit waarin ze aantoonden dat Trump door Rusland werd gesteund in zijn campagne.¹ De beschuldigingen van banden met Rusland leidden tot een afzettingsprocedure, die Trump heeft overleefd.

Ik noem dit de Ockham’s Razor van complottheorieën. De theorie dat er een honderden Russen al decennialang betaald worden om complotten de wereld in te slingeren is vergezocht, maar het betekent ook dat andere vergezochte complottheorieën mogen worden afgestreept. Als we de gedachte accepteren dat het verspreiden van misinformatie als geopolitiek wapen ingezet kan worden dan kunnen we weer grip krijgen op onze omgeving.

Vanuit de trollenfabriek in Sint Petersburg werden demonstraties georganiseerd voor en tegen Trump, die nu gekristaliseerd zijn tot de Black Lives Matter protesten enerzijds en de Proud Boys anderzijds en die de potentie hebben om te escaleren in een burgeroorlog. Donald Trump is een marionet van de Russen. Hij dankt zijn presidentsschap (en zijn solvabiliteit) aan Rusland. De leugens omtrent Covid-19 die de ronde doen? Rusland. Pizzagate? Rusland. Enzovoorts. “Cyberspace” klinkt heel spannend, maar om de democratie torpederen heb je niet veel meer nodig dan een paar Facebook-, Twitter- en Redditaccounts, eindeloos veel geduld en vooral heel veel fantasie.

2. Voor de lol

Lees ook: Wie is wie in cyberspace 4/4: actiegroepen
Lees ook: 4chan: Alice in Wonderland

Dan komen we nu bij QAnon. De complotisten die nu roepen dat Bill Gates de uitvinder is van het coronavirus en dat de wereldelite bestaat uit pedofielen beroepen zich op de ‘drops’ van de ‘mysterieuze Q’. Wie of wat hierachter zit wordt uitgebreid besproken in deze podcast.

Wie is Q? Correctie: wat is Q. Q is een gebruikersaccount op een forum (4chan, later 8chan) dat complottheorieën en voorspellingen de wereld in slingert voor de lol. Ik zeg expliciet dat het gaat om een ACCOUNT en niet om een PERSOON (m/v) omdat het pasword en dus de identiteit van Q inmiddels publiek is. Het wachtwoord is [Madlock]. Nu je dit hebt gelezen ben jij ook een beetje Q.

Hoe weet ik zo zeker dat alles wat in de onthullende Podcast van Reply All wordt gezegd waar is? Er zijn inmiddels honderdduizenden gelovigen van het Q sprookje die de straat opgaan en merchandise kopen met het Q logo erop. Er is, kortom, een wereldwijde gemeenschap van complotdenkers die de Drops van Q tot zich nemen als het bloed en het lichaam van Christus. Is het niet vrij hard om te beweren dat zij de revolutie prediken op basis van volledig uit de lucht gegrepen stukjes tekst die verschijnen in naam van een persona wiens login gegevens publiek bekend zijn?

Uiteraard weet ik niet zeker dat alles wat Frederick Brennan, de oprichter van 8chan met zijn chronische botziekte, beweert waar is, maar ik ken het internet. Ik ken 4chan, en hoewel ik zelf nooit in staat ben geweest om de Ultieme Gids tot 4Chan, het Hart van het Internet te schrijven voor jullie, mijn trouwe lezers, heb ik wel mijn schrijvende vriendin kunnen aansporen om dit werk te voltooien. Ik ben zelf ook wel eens met een opgetrokken linkerwenkbrauw onthullingen gelezen die live werden gedeeld door een ultrageheime US Air Force Officier die al onze vermoedens over het bestaan van aliens uit eerste hand kon bevestigen. Scepticisme is van levensbelang voor wie toegang heeft tot het internet.

Als de bullshit van de Chans overspilt naar de Socials dan is het nog maar één stap verwijderd van de Media en de Straat. QAnon heeft deze tocht gemaakt. De idioten van WWG1WGA (When We Go One We Go All, met net zo veel diepgang als een veertienjarige hooligan) zijn al op TV geweest, Instagram Inlfuencers hebben zich er door laten beïnvloeden en columnisten zijn al in hun pennen gekropen om het gevaar te duiden. YouTube barst van de complotcasts en ONDER MIJN POSTS OP FACEBOOK ZITTEN DIE KANKERGEZWELLEN HUN GIFGALLEN TE GALBLAZEN

Nu moeten deze achterlijke idioten weten dat ik uiteraard niemand zou censureren. Niet omdat ik het met ze eens ben, maar omdat het algoritme van Facebook pertinente bullshit nu eenmaal beloont. Als er onder een post van erwt.org iemand beweert dat vaccins niet deugen, dan staat er een andere lezer op die dit tegenspreekt. Soms met linkjes, soms met bewijsjes. Soms met een cirkelredenering, soms met een ad hominem. Ik, de almachtige erwt, kijk ernaar en glimlach. Met elke comment groeit mijn bereik. Kom maar, lieve leeghoofden. Wat zeg je dat Q je heeft ingefluisterd? Oh. Wat interessant. Misschien kun je een epistel van 2 A4’tjes als comment onder één van mijn posts schrijven, waarin je één of twee van je opponenten ‘tagd’. Dat kun je toch op Facebook? Taggen? Lekker taggen jongen. Taggie, jij bent hem.

---

¹

Even iets anders: ik surf tijdens het schrijven van deze blog een beetje op Wikipedia voor linkjes en feitjes en kom tot de ontdekking dat de Nederlandstalige Wikipedia in vergelijking met de Wikipedias in andere talen wel heel erg weinig informatie biedt. Neem nu deze centrale webpagina:

https://en.wikipedia.org/wiki/Russian_interference_in_the_2016_United_States_elections

Kijk eens hoeveel talen deze pagina hebben overgenomen. Zoek nu eens in het Nederlandstalige Wikipedia naar informatie over de Russische inmenging in de Amerikaanse verkiezingen van 2016. Ik schrijf deze blog in het Nederlands dus ik vertrek vanuit het referentiekader van Nederlandstalige lezers, maar nu ik dit zie, en ook terugdenk aan hoe er over de Zaak van de Eeuw is bericht in Nederland en Vlaanderen, en ook terugdenk aan hoeveel ik zelf eigenlijk wist over deze kwestie voordat ik de documentaire van The New York Times zag hierover begint mij iets te dagen…