Dure auto’s, chique kleren, champagne, dikke villa’s, zwembad in de tuin, tweede en derde verblijven, groteske (bedrijfs-)feestjes, rijen voor de banketbakker, keurslager en traiteur… Wie als Nederlander langer dan een paar uur in Vlaanderen vertoeft merkt dat er aan geld geen gebrek is en dat er geen schroom is om het uit te geven. De treurige rijhuizen en zompige binnenwegen doen een straatarm land vermoeden, maar niets is minder waar. Na vier jaar onderzoek durf ik de conclusie te trekken: Vlamingen zijn rijker dan Nederlanders.

Eerst even de weerstand uit de lucht nemen. Want leef ik niet in een bubbel? Ben ik me wel bewust van de verborgen armoede die achter de voordeuren zou schuilen? Heb ik de documentaire ‘Arm Vlaanderen‘ van Panorama soms niet gezien? En wat zeggen de cijfers dan?

Laten we vooropstellen dat armoede en rijkdom moeilijk te meten is. Cijfers zijn schattingen die blind en bijziend zijn voor kapitaalvlucht, sociale fraude, de zwarte markt, administratieve blinde vlekken en statistische keuzes. Je kunt termen als koopkracht en armoedegrens niet zomaar over landsgrenzen tillen, zelfs niet over die tussen Nederland en België. Kijk even naar de bontgekleurde wereldkaart van de armoedegrens en je ziet dat het niets kan zeggen over welvaart. Hooguit zegt het iets over beleid.

Overal is armoede en over de manco’s van statistiek heb ik een andere blog geschreven. Deze blog gaat over perceptie. Een langzame maar zekere gewaarwording dat de ‘bubbel’ van rijke Vlamingen wel erg groot begint te worden en dat er een patroon begint te tekenen dat meer te maken heeft met cultuur en mentaliteit dan met cijfers.

---

Toen ik vanuit Amsterdam kwam studeren in Antwerpen dacht ik dat mijn medestudenten het niet breed hadden. ‘Op kot gaan‘ was iets dat studenten alleen deden als ze niet anders konden. In mijn perceptie was dat omdat ze arm waren. Ze kregen immers geen geld van de overheid en dus bleven ze noodgedwongen in hotel Mama. Als ik sprak over Ome Duo die mij maandelijks geld toestopte dat ik pas in de verre toekomst hoefde terug te betalen dan schudden ze erbarmelijk hun hoofden. Dat ik geen geld op mijn spaarrekening had konden ze bijna niet geloven.

De reden dat Vlamingen rijker zijn dan Nederlanders is omdat Nederlanders niet (willen) weten hoe ze kapitaal moeten opbouwen, behouden en doorgeven aan de volgende generatie. Vlamingen daarentegen zijn in de eerste plaats kapitalisten voor wie loon een bijverdienste is. Het echte geld zit in de familie. Op de bank en in de bakstenen.

De Bank

Rekeningen worden in Vlaanderen meestal manueel betaald: huur, stroom en internet inbegrepen. Automatische overschrijving wordt ten allen tijden vermeden en heeft ook een afschrikwekkende naam: ‘Domiciliëring’. Alleen de allerdomste rekeninghouders vallen voor het gebruikersgemak van SEPA Direct Debit, waarmee verleiders uit het verleden maandelijks van je rekening kunnen snoepen.

Dat is een verschil met Nederlanders, die het liefst geen factuur onder ogen komen en elke service verlenende start-up toegang geven tot hun bankrekening. De precaire vermogenspositie die daaruit resulteert dekken ze af met andere domiciliëringen: die van de vele verzekeringen die beloven uit te betalen in geval van nood. Elke kapitalist weet dat de gemakkelijkste manier om kapitaal uit te bouwen is met consumentenverzekeringen, die enkel uit hoeven te betalen als aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Aangezien het juridische arsenaal van de verzekeringsgever vele malen groter is dan die van de verzekeringsnemer is de strijd bij voorbaat verloren. Voor wie wil weten hoe Warren Buffet rijk is geworden: zo.

Er is nog een vorm van kapitaal dat alleen onder bepaalde omstandigheden aan de rechthebbende hoeft te worden uitgekeerd: Pensioen. Weinig instituten op deze planeet hebben zo absurd veel vermogen in hun beheer als de Nederlandse pensioenfondsen. Met 194% van het BBP kunnen het ABP en zijn vriendjes de Nederlandse economie bijna twee keer opkopen (wat ze, technisch gezien, ook een beetje doen, maar dat is een ander verhaal). De Nederlandse pensioenfondsen zijn daarmee de grootste in verhouding tot de grootte van de eigen economie.

De reden dat al dat kapitaal blijft plakken in die fondsen is omdat ze niet alles moeten uitkeren. Rechthebbenden krijgen na het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd maandelijks een geldbedrag van hun fonds, tot aan hun dood. ‘Nabestaanden’ (de partner) hebben ‘onder voorwaarden’ recht op een ‘basisinkomen‘. Dat pensioenfondsen erfenissen zouden mogen uitbetalen aan de kinderen klinkt voor geconditioneerde Nederlanders als gedonder in Keulen.

Vlamingen geven hun opgebouwde kapitaal niet gratis weg aan pensioenfondsen maar houden een aparte rekening aan bij hun bank. Als de zelfgekozen pensioenleeftijd is bereikt krijgt de Vlaming zijn opgespaarde vermogen + rendement in één keer uitbetaald.

Bakstenen

Net als pensioen is ook vastgoed in Nederland collectief geregeld. In de grote steden zijn de stenen verdeeld tussen een handjevol corporaties met een sociaal profiel. Op deze kaart van Amsterdam is de verdeling goed te zien en mijn nom de plume Gijsbert heeft eens met een paper generator zitten spelen waar dit proefschrift van bewaard is gebleven. Deze woningbouwcorporaties hebben een rechtstreekse band met de overheid: ze zijn verantwoordelijk voor de Volkshuisvesting. Dit soort termen, samen met termen als Sociaal en Cultureel Planbureau en Centraal Bureau voor Statistiek, doen weinig moeite de communistische aard van Nederland onder stoelen of banken te steken.

In Vlaanderen moet je met een vergrootglas zoeken naar sociale huurwoningen. In totaal zouden er 168.000 verstopt moeten zijn, ergens..
Ik wist dat je dit zou denken. “En de arme gezinnen dan?”. Welnu: stel dat elke Vlaming meer dan één woning wil hebben en het liefst zo veel mogelijk woningen wil verhuren, wat gebeurt er dan met de huurgelden? Juist, ze dalen. Niets is gratis, maar zo duur als in sociaal Nederland zal de liberale huurmarkt niet snel worden.

Waarom zijn Vlamingen rijker dan Nederlanders? Omdat kapitaal in Nederland terugvloeit naar ‘het systeem’ en niet in de familie blijft. Pensioen gaat naar fondsen die investeren in Nederland, huur gaat naar stichtingen die worden gecontroleerd door de overheid. Zoals de gordijntjes ’s avonds openblijven is op de markt in Nederland bijna niets echt privé, de semi-publieke overheid is overal. Zelfs de casino’s en de loterijen zijn van de overheid (Staatsloterij, Holland Casino).

Nederlandse kapitalisten worden uit Nederland weggepest: rijk zijn mag eigenlijk niet (zie: de elite in Nederland). Waar komen de Nederlandse kapitaalvluchtelingen terecht? Je raad het al: België. Het versterkt de kloof tussen rijke Vlamingen en arme Nederlanders alleen maar meer.

Want naast het feit dat Belgen beter zijn in hun asset management zijn er in België meer faciliteiten voor welgestelden, wat nieuwe rijken aantrekt. Badplaats Knokke is het Monaco van Noord-Europa. Het autosalon in Brussel wordt alleen in Zwitserland geëvenaard. Internationale miljardairs zoals Bill Gates en Steve Jobs kopen hun paardenfokkerijen in Vlaanderen en kapitalisten die kapitaal in de palm van hun hand willen houden kopen diamanten in Antwerpen. “Weet je wat het verschil is tussen een deal van een miljoen en een miljard?” vroeg een zatte diamantair mij eens “één miljoen seconden staat gelijk aan 12 minuten, maar één miljard seconden is gelijk aan 31 jaar”. Het zijn vraagstukken waar de meeste Nederlanders zich niet mee bezig hoeven te houden.

Ik wil nog even iets kwijt over die documentaire, ‘Arm Vlaanderen’. Het is een reportage die net als de meeste andere Pano reportages Vlaanderen in schock heeft gebracht. Arme kinderen die getuigen dat ze maar één glas melk per dag mogen drinken zijn anekdotes die blijven beklijven. Ook dat is Vlaanderen.

Het verschil zit in de receptie. Waar Arm Vlaanderen de gemiddelde Vlaming oproept barmhartig te zijn en bij de volgende geldinzameling nét iets dieper in de buidel te tasten, hebben soortgelijke reportages in Nederland een andere strekking. In ‘De Monitor’ bijvoorbeeld, komen soortgelijke verhalen aan bod. Iets met het kastje en de muur, de wal en het schip. De radars van het systeem die juist de kwetsbaarste leden van de Nederlandse samenleving nog dieper in de shit duwen. De oproep is anders: “Herken jij je in deze situatie? Ben of ken jij iemand die het licht aan het einde van tunnel niet meer ziet? Neem dan contact met ons op, want armoede in Nederland is groter dan we willen geloven”.

Nog vragen?